O czytaniu sylabowym
2024-02-01Co najbardziej stresuje i jakie emocje towarzyszą wysokofunkcjonującym osobom z autyzmem i zespołem Aspergera?
2024-03-07Diagnoza i terapia dzieci ze spektrum autyzmu i Zespołu Aspergera – z przygotowań do zajęć ze studentami

Zajęcia ze studentami z tego zakresu prowadzę od lat. Do stawiania diagnozy uprawniony jest jedynie lekarz psychiatra, ale prawie nigdy nie robi tego bez badań dodatkowych, bez konsultacji z psychologiem. Na studiach z zakresu diagnozy i terapii dzieci i młodzieży z ASD mogę wprowadzać jedynie treści ogólne, bowiem do stosowania narzędzi, testów trzeba mieć uprawnienia. Natomiast w zakresie terapii warto przybliżyć studentom jak najwięcej metod, które mogą stosować. Jednak bez oswojenia się ze specyfiką funkcjonowania osób z ASD jest bardzo trudno dopasować metody do konkretnej osoby. Hans Asperger (1944/2005, s. 86) stwierdził: Gdy raz rozpozna się właściwie dziecko z autyzmem, wszystko kolejne zauważa się natychmiast. Rozpoznaje się je na podstawie drobnych szczegółów, na przykład sposobu, w jaki wchodzą do gabinetu w czasie pierwszej wizyty, ich zachowania w pierwszych kilku momentach i pierwszych słów jakie wypowiadają.
Jako diagnosta ADOS-2 i doświadczony terapeuta osób z autyzmem i Zespołem Aspergera mogę powiedzieć jednak – nudy nie ma i nic nie jest zero-jedynkowe. To tak różnorodna grupa osób, kompilacja tak wielu cech, że przed każdym badaniem staję, jak przed niespodzianką, odkryciem. Choć symptomy dostrzegam niemal od razu, nawet sprawnie zakoduję, ale opis badania to ogromna, złożona praca. Testy dodatkowe, takie jak ADI-R, ASRS, wywiad z rodzicami dziecka lub z dorosłym pacjentem są obowiązkowym uzupełnieniem obiektywnej diagnozy. W cenie badania ADOS-2, która jest, przyznam – wysoka, mieści się wiele godzin żmudnej i odpowiedzialnej pracy zespołu specjalistów. Czasem proszę rodziców o zgodę na nagrywanie, bowiem odtworzenie z filmu sytuacji, spojrzeń, gestów, modulacji mowy pozwala na obiektywizm i rzetelność. Pamięć jest zawodna.
A dla zainteresowanych tematem w formie lżejszej, przytaczam listę niektórych filmów czy seriali tematycznie powiązanych z ASD. Oczywiście dla mnie liderem jest „Teoria wielkiego podrywu” czy „Młody Sheldon”.
Inne filmy wymieniam poniżej (na razie tylko polsko i anglojęzyczne, choć są koreańskie czy chińskie):
1 | Złamane śluby (Change of habit) | USA | 1969 | William A. Graham |
2 | Cisza (Silence) | USA | 1974 | John Korty |
3 | Son rise: cud miłości (Son-rise: a miracle of love) | Wielka Brytania | 1979 | Glenn Jordan |
4 | O chłopcu, który umiał latać (The boy who could fly) | USA | 1986 | Nick Castle |
5 | Rainman | USA | 1988 | Barry Levinson |
6 | Co gryzie Gilberta Grape’a (What eating Gilbert Grape) | USA | 1993 | Lasse Hallstrom |
7 | Domek z kart (House of cards) | USA | 1993 | Michael Lessac |
9 | Kod Merkury (Mercury rising) | USA | 1998 | Harold Becker |
10 | Molly | USA | 1999 | John Duigan |
11 | Elling | Norwegia | 2001 | Petter Naess |
12 | Jestem Sam (I am Sam) | USA | 2001 | Jessie Nelson |
13 | Paradox lake | Polska/ USA | 2002 | Przemysław Reut |
14 | Zyg Zak (Zig Zag) | USA | 2002 | David S. Goyer |
15 | Radio | USA | 2003 | Michael Tollin |
16 | Matka Ellinga (Mors Elling) | Norwegia | 2003 | Eva Isaksen |
17 | Droga po marzenia (Miracle run) | USA | 2004 | Gregg Champion |
19 | Siedmioro wspaniałych (Magnificent 7) | USA | 2005 | Kenneth Glenaan |
20 | Pokochaj mnie jutro (Elsk meg i morgen) | Norwegia | 2005 | Petter Naess |
21 | Geniusz pamięci (Brainman) | Wielka Brytania | 2005 | Martin Weitz |
22 | Zaklęte serca (Mozart and the whale) | USA | 2005 | Petter Naess |
23 | Niespodziewany przyjaciel (After Thomas) inny tytuł: Tomek i ja | Wielka Brytania | 2006 | Simon Shore |
24 | Śniegowe ciastko (Snow cake) | Wielka Brytania/ Kanada | 2006 | Marc Evans |
25 | Autism: the musical | USA | 2007 | Tricia Regan |
26 | Ben X | Belgia/ Holandia | 2007 | Nic Balthazar |
27 | Taki jestem (Wie ich bin) | Włochy/ Niemcy | 2007 | Ingrid Demetz |
28 | Portret Emocji (Portrait of emotion) | Polska/ USA | 2008 | Sławomir Grünberg |
29 | Czarny balonik (The black baloon) | Australia/ Wielka Brytania | 2008 | Elissa Down |
30 | Piękne umysły (Beatifulle Minds) | Niemcy | 2008 | Petra Höfer Freddie Röckenhaus |
31 | Na imię ma Sabine (Elle s’apelle sabine) | Francja | 2009 | Sandrine Bonnaire |
32 | Opowieść ojca. Przez mongolskie stepy w poszukiwaniu cudu. (The horse boy) | USA | 2009 | Michel O. Sott |
33 | Adam | USA | 2009 | Max Mayer |
34 | Mary i Max (Mary nad Max) | Australia | 2009 | Adam Elliot |
35 | Ja autyk (The Auisic me) | Wielka Brytania | 2009 | Matt Rudge |
36 | Tańczące drzewa (Dancing trees) | Kanada | 2009 | Anne Wheeler |
37 | Maria i ja (El viaje de Maria) | Hiszpania | 2010 | Felix Fernandez de Castro |
40 | Temple Grandin | USA | 2010 | Mick Jackson |
41 | W kosmosie nie ma uczuć (I rymden finns inga kanslor) | Szwecja | 2010 | Andreas Öhman |
42 | Kamizelka spokoju (Eine ruhige jacke) | Szwajcaria | 2010 | Ramon Gider |
43 | Exodus fall | USA | 2011 | Chad Waterhause Ankush Kohli |
44 | Fly Away | USA | 2011 | Janet Grillo |
45 | Strasznie głośno, niesamowicie blisko (Extremely low and incredibly close) | USA | 2011 | Stephen Daldry |
47 | Not Forgoten. The untold story of autism in ukraine. | USA | 2012 | Matt Blick,Daniel Vyshemirskyi |
49 | Luke (The story of Luke) | USA | 2012 | Alonso Mayo |
51 | Dotyk (Touch) | USA | 2012 | 20th Century Fox |
52 | Dziewczyna z szafy | Polska | 2013 | Bodo Kox |
53 | Odmieniec (White frog) | USA | 2013 | Quentin Lee |
54 | The united states of autism | USA | 2013 | Richard Everts |
56 | Jane chce chłopaka (Jane wants a boyfriend) | USA | 2014 | William Sullivan |
57 | X+Y | Wielka Brytania | 2014 | Morgan Matthews |
58 | Nie po kolei (Off the rails) | USA | 2015 | Leonardo Falluca |
59 | Autyzm i miłość (Autism in love) | USA | 2015 | Matt Fuller |
60 | Don Juan | Polska | 2015 | Jerzy śladkowski |
61 | Jestem sobą (I am me) | Wielka Brytania | 2015 | Jenni Mason |
62 | Wielkie Serce Jack (Jack of the red hearts) | USA | 2015 | Janet Grillo |
63 | Życie animowane (Life animated) | USA | 2015 | Roger Ross Williams |
64 | Asperger’s are us | USA | 2016 | Alex Lehman |
65 | Drużyna pływacka (Swim team) | USA | 2016 | Lara Stolman |
67 | Komunia | Polska | 2016 | Anna Zamecka |
68 | Księgowy (The accountant) | USA | 2016 | Gavin O’Connor |
69 | Latarnia morska na wybrzeżu orek (El faro de las orcas) | Hiszpania | 2016 | Gerardo Oliveras |
70 | Słowo na A (The A world) | Wielka Brytania | 2016 | BBC |
71 | Chłopiec zwany Po (A Boy Called Po) | USA | 2016 | William Brent Bell |
72 | Atypowy (Atypical) | USA | 2017 | Netflix |
73 | Amazing things happen | USA | 2017 | Alex Amelines |
74 | Zachowaj spokój (Please stand by) | USA | 2017 | Ben Lewin |
75 | Keep the change | USA | 2017 | Rachel Israel |
76 | Dobry doktor (The good doctor) | USA | 2017 | ABC |
77 | Nathan’s kingdom | USA | 2018 | Olicer J. Muñoz |
78 | Film o autyzmie i ojcostwie (A film about autism and fatherhood) | Australia | 2018 | Peter Cudlipp |
79 | Pan Mądraliński (Monsieur je sais tout) | Francja | 2018 | François Prvot – Leygonie |
80 | Zobaczyć niewidoczne (Seeng the unseen) | Islandia | 2019 | Kristjan Kristjanson |
82 | Milczące anioły (Silent Angels. The Rett syndrom story) | USA | 2019 | Barry Rinehart |
83 | Miłość w spektrum autyzmu (Love on the spectrum) | Australia | 2020 | Netflix |
86 | Nieobecni | Polska | 2020 | TVN |